Ka̱duna

Neet di̱ Wikipedia
Jump to navigation Jump to search
Ka̱duna
Lugard Hall, Kaduna. Parliamentary house of assembly Capital of North Region.jpg
Lugard Hall, a̱keang Ka̱duna. A̱li kpa cam a̱keangtung Fam A̱byin A̱za

Ka̱duna ja yet a̱keangtung A̱si̱tet Ka̱duna ka di̱ fam a̱za jenshyung a̱byin Naijeriya hu, A̱zaghyui Ka̱duna ka. Ji̱ yet a̱ka̱wa̱tyia̱ a̱bwuang wa ma̱ng a̱gba̱ndang kwop a̱ka̱cyet mat a̱beam susot khap na, ma̱ng a̱yaaga̱sat kyangcung a̱byin ma̱ng vak nji ba. Shi á̱niet Ka̱duna hu ku yong kpa̱mkpaan ma̱ng 760,084 mami sa̱nsut Naijeriya a̱si̱ 2006 ji.

Ghan shi a̱gba̱ndang a̱keang hu kyiak neet da̱ a̱lyia̱ 2005 ku khwuk vak laai shi á̱kpa á̱niet hu nang á̱ ku tyan sak kpa̱mkpaan miliyon 1.3 a̱ni.

Bwoi a̱lyoot[jhyuk | jhyuk a̱tyin ka]

Á̱ ku nyia̱ nyia̱ bwoi a̱lyoot swang a̱lyiat Ka̱duna ji ku neet ma kak byan swang a̱lyiat Kpat ji mat “tsáng”, Kaddani, jaa da̱ a̱lyem Kpat ka.[1][2] Kwok ghyang a̱lyoot ka si̱ nyia̱ nyia̱ ka̱ bwuo bi̱n ma̱ng swang a̱lyiat/a̱lyoot Mangfwuo ji/ka,'Odna', ku fa 'a̱ghyui' a̱ni.[3]

Nkhang gbangbang[jhyuk | jhyuk a̱tyin ka]

Á̱ kpaat a̱keang Ka̱duna ka mbwak á̱niet tyok ta̱wap Bi̱ri̱ti̱n bibya ma̱ a̱lyia̱ 1900.[4] Ka̱ si̱ yet a̱keangtung Fam-a̱byin A̱za hu ma̱ a̱lyia̱ 1917,[5] a̱wot ka̱ si̱ kin swan a̱nia ba̱ng si̱ tat a̱lyia̱ 1967. Gwomna a̱son Bi̱ri̱ti̱n a̱si̱ A̱za Naijeriya wu, Sir Frederick Lugard, ku khai tyan a̱fwun ji mat shyia̱ kpa̱mkpaan nji ma̱ng Lang Kyangcung a̱byin Legwot-Ka̱no hu hwa.[6]

Za̱kwa wun[jhyuk | jhyuk a̱tyin ka]

Ta‌̱mpi‌̱let:Weather box

Tat-a̱pyia̱[jhyuk | jhyuk a̱tyin ka]

Ma̱ a̱di̱di̱t fwuong nyinyang yei Ka̱duna "A̱ka̱wa̱tyia̱ Myiam", mat shi a̱ka̱vwuomyiam njii ma̱ a̱byin ka. A̱ca̱cet a̱ka̱vwuomyiam mami A̱gba̱ndang A̱keang Ka̱duna wu nia yet:

A̱ca̱cet á̱nietnswat[jhyuk | jhyuk a̱tyin ka]

Bu nwuan[jhyuk | jhyuk a̱tyin ka]

Ya̱fang[jhyuk | jhyuk a̱tyin ka]

  1. "Kaduna | Location, History, & Facts" (di̱n Shong). Encyclopedia Britannica.
  2. "Kaduna|website=The Forum for Cities in Transition" (di̱n Shong).
  3. Shekwo, Joseph Amali (1979). "Fundamentals of the Gbagyi Language" (di̱n Shong). Centre for Adult Education and Extension Services. Zariya: Ahmadu Bello University. OCLC: 11043184.
  4. Toyin Falola, Ann Genova, Matthew M. Heaton, Historical Dictionary of Nigeria, Rowman & Littlefield, USA, 2018, p. 217
  5. Fletcher, Banister; Cruickshank, Dan (1996). Sir Banister Fletcher's a History of Architecture [Africa]." Architectural Press. ISBN: 0-7506-2267-9. P. 1466.
  6. "Kaduna". Encyclopædia Britannica.
  7. Nossiter, Adam. "Lonely Trek to Radicalism for Terror Suspect." The New York Times.

A̱ka̱fwuop nta[jhyuk | jhyuk a̱tyin ka]