Ti̱ri̱si̱tan Tsara

Neet di̱ Wikipedia
Tristan Tsara
a̱tyubishyi
Sot mbyina̱sam Jhyuk
A̱byin mbyinRomaniya, Fi̱ransa (a̱byin) Jhyuk
A̱lyoot mbyinSamuel Rosenstock Jhyuk
A̱lyoot nang á̱ ku tyia̱ ngguTristan, Samuel Jhyuk
A̱lyoot kyangbwakRosenstock Jhyuk
A̱tuk mbyin16 Zwat Nyaai 1896 Jhyuk
A̱keang mbyinMoinești, Bacău Jhyuk
A̱tuk kwi24 Zwat Swak ma̱ng Sweang 1963 Jhyuk
A̱keang kwi7th arrondissement of Paris, Parit Jhyuk
A̱vwuoniatMontparnasse Cemetery Jhyuk
A̱tyunswatGreta Knutson Jhyuk
NggwonChristophe Tzara Jhyuk
Lilyem a̱ lyen lyiat, lyuut ku tyia̱ bwak ma̱ng a̱nhu a̱niFi̱ransa, Romaniya, Yiddish Jhyuk
A̱lyem lyuutFi̱ransa Jhyuk
Fam nta̱mpoetry, drama, Dada Jhyuk
A̱vwuonta̱mFi̱ransa (a̱byin), Bukha̱ret, Geneva Jhyuk
Shi labeang ta̱m (tsa)1912 Jhyuk
Memba sot kwai-nfwuo-á̱nietFrench Communist Party Jhyuk
Nwap Jhyuk
Ku yet kapCabaret Voltaire Jhyuk
Notable workHandkerchief of Clouds Jhyuk
A̱guguutDada, surrealism Jhyuk
Owner ofMaison de Tristan Tzara Jhyuk
Genrepoetry, polemical lampoon Jhyuk
Influenced byJules Laforgue Jhyuk
ParticipantCabaret Voltaire Jhyuk
Operatorperformance art Jhyuk
Has works in the collectionMinneapolis Institute of Art, Museum of Modern Art, ZKM | Center for Art and Media Karlsruhe, Museum Boijmans Van Beuningen Jhyuk
Copyright status as a creatorworks protected by copyrights Jhyuk
Documentation files atSAPA Foundation, Swiss Archive of the Performing Arts Jhyuk

Ti̱ri̱si̱tan Tsara (Fi̱ransa: [tʁistɑ̃ dzaʁa]; Romaniya: [trisˈtan ˈt͡sara]; á byi̱n nggu Sa̱mwila ku Samy Rosenstock, á̱ ka ndyen nggu nang S. Samyro; 28 Zwat Nyaai [O.S. 16 Zwat Nyaai] 1896[1] – 25 Zwat Swak ma̱ng Sweang 1963) ku yet a̱tyulyuut-bubwom Romaniya di̱n jen avant-garde, a̱tyulyuut mi̱ mak ma̱ng a̱tyumaat-nkhang. A̱ ku si̱ yet a̱tsatsak a̱tyukwok-nkhang, a̱tyulyuut-nkhang maat, a̱tyuya̱fang-a̱ka̱bun mi̱ lyuut ma̱ng ghwang, a̱tyulyuut a̱bwomtsot ma̱ng a̱kwak a̱son fim, a̱wot á̱ ku lyen nggu a̱ swak nang a̱tyonyiung mami á̱niet ba̱ ku kpaat ma̱ng a̱yaakwak a̱son sot a̱guguut Dada ji̱ ku nyia̱ fi̱p ma̱ng a̱gwomna̱ti ba di̱n jen a̱ja a̱ni. Mat cet fuut Adrian Maniu, a̱bafai wu Tsara si̱ byia̱ di̱dang mami Si̱mbolizi̱m a̱ si̱ yet a̱tyonyiung mami á̱niet ba̱ ku kpaat ma̱gazin ji Simbolul dundung ma̱ng Ion Vinea (ma̱ng a̱nyan wa gu si̱ ka ndyuut bwom mak mi̱mak) mbeang a̱tyuswup a̱vwuo Marcel Janco.

Di̱n jen Zwang Swanta I ji, a̱ma̱lyim tungg bwak ma̱ng Vinea di̱ nyia̱ Chemarea ku ku labeang bah, a̱ si̱ ghwon a̱ nat shyia̱ Janco ma̱ a̱byin Shwit. A̱ja, Tsara si̱ ta̱bat ntyei di̱ Cabaret Voltaire ji ma̱ng Zunfthaus zur Waag, mbeang bwom bubwom nggu hu ma̱ng a̱yaamanifeto nyian nghwughwu nggu ba, a̱ si̱ yet a̱tsatsak kidee wu di̱n jen ntsa a̱guguut Dada ji. Ta̱m nghu hu yong da̱ a̱kwonu fam Nihilizi̱m a̱guguut Dada hu, mi̱ di̱ nyia̱ fi̱p ma̱ng a̱hyohyoot za̱kwa nang Hugo Ball ku lan cat a̱ni.

Lilyim ma̱nang gu mbwuok nkat Pari̱t a̱ni ma̱ a̱lyia̱ 1919, Tsara, di̱n jen a̱ja ku yet a̱tyonyiung mami "a̱yaapi̱residen Dada" ba, a̱ si̱ nwuo di̱ yet a̱tyonyiung ma̱ á̱nietnta̱m ma̱gazin Littérature ba, zang wa si̱ cak a̱son tat a̱zanson nggu ka di̱ shyiak a̱guguut wu nat mi̱ Surrealism. A̱ ku byia̱ bwak da̱ a̱lyiak kwai-nfwuo-á̱niet nwuo a̱ ku khwat ka̱u a̱guguut Dada wu bai, a̱ si̱ yong di̱ li̱n-a̱ma a̱di̱dam nggu wu di̱ nyia̱ fi̱p ma̱ng André Breton ma̱ng Francis Picabia, a̱wot, mami Romaniya, di̱ nyia̱ nyia̱ fi̱p ma̱ng modenizi̱m eclectic Vinea ma̱ng Janco. A̱ma̱bwoi a̱pyia̱ nggu tazwa nyian nghwughwu ku wa̱i nvwuo a̱guguut Dada nggu na nang mi̱ The Gas Heart (1921) ma̱ng Handkerchief of Clouds (1924). A̱zaghyi automatist techniques, Tsara si̱ ka nta̱bat cong ma̱ng Surrealizi̱m Breton ma̱shonshyon ma̱shonshyon, a̱wot tafa fuut nhu a̱ si̱ lyuut a̱bwom yutopya nggu ka nang á̱ ku dyep ba̱t a̱ni nang á̱ ngyei "The Approximate Man" a̱ni.

Di̱n jen kap ngaan a̱kariya nggu ji, Tsara si̱ mun nwuan mi̱ nwuan humanist nggu hu ma̱ng si̱ anti-fascist mbeang a̱ma̱bwoi komyunit, a̱ si̱ nwuo yet kap the A̱ri̱pobi̱likan ba mi̱ Zwang Á̱niet Si̱pen ji ma̱ng Yongzat Fi̱ransa hu di̱n jen Zwang Swanta II ji, a̱wot a̱ si̱ tyak a̱tyong a̱nyiung A̱mali A̱tung A̱byin ka. Ma̱nang gu ku lyiat di̱ cat byii̱k mbwak mi̱ Ri̱pobi̱lik Á̱niet Honggi̱ri wu kpa̱mkpaan ma̱ng Tyeizat a̱lyia̱ 1956 hu, a̱ si̱ gbang a̱pyia̱ nggu ma̱ng Sot Kwai-nfwuo-á̱niet Komyunit Fi̱ransa ji, da̱nang a̱ ku mi̱ yet memba wa di̱n jen a̱ja. Ma̱ a̱lyia̱ 1960, a̱ ku shyia̱ mami á̱kokwak á̱nietbyia̱lyen ba ba̱ ku nyia̱ fi̱p ma̱ng nyia̱ a̱gwomna̱ti Fi̱ransa ji mi̱ Zwang A̱li̱jeriya ji.

Ti̱ri̱si̱tan Tsara ku yet a̱tyu kwak nfwuo a̱niet wa a̱ ku yet a̱tyulyuut ma̱ng a̱tyunyia̱-kyang, a̱nyan wa á̱ ku nyia̱ nta̱m nggu na ku khwuk vak a̱myim ma̱ng kyiak neet mi̱ Cubism ma̱ng Futurism ba̱ng si̱ nat mi̱ Beat Generation, Situationism mbeang á̱guguut ma̱ a̱di̱di̱t mami a̱bwomtsot rok. Nang a̱kpa̱ndang ma̱ng a̱baat a̱ca̱cet á̱niet modanizi̱m ma̱ a̱di̱di̱t, a̱ ku yet a̱tyucat a̱tyusong wu Maja Kruscek wa di̱n jen tsa fi̱ng nggu ji a̱wot a̱ sii du nyeang a̱tyunyian nghwughwu ma̱ng a̱tyulyuut bubwom Swidin wu nang á̱ ngyei Greta Knutson a̱ni.

A̱lyoot[jhyuk | jhyuk a̱tyin ka]

Tsara ku nyia̱ ta̱m ma̱ng S. Samyro, kap a̱nagi̱ram Samy Rosenstock, neet ma̱ a̱tsan ma̱ng a̱mgba̱m ndyia̱ ntsa ce-ndyia̱ 1910 na.[2] Á̱ ku mbyia̱ lyuut ma̱ a̱di̱di̱t na̱ lyin a̱tuk a̱ni, nang ka̱ doot nggu wa ku lyuut ma̱ a̱lyia̱ 1913 ku kpa̱mkpaan ma̱ng jen a̱ja, ku byia̱ zwunzwuo bwak nggu ji Tristan Ruia, a̱wot, di̱n jen summer a̱lyia̱ 1915, a̱ si̱ ta̱bat tyei bwak di̱ lyuut nggu hu ma̱ng a̱lyoot ka Tristan (Ti̱ri̱si̱tan).[3][4]

Lyuut mi̱ lyuut[jhyuk | jhyuk a̱tyin ka]

  1. Hentea, pp. 1–2
  2. Cernat, p.108-109
  3. Cernat, p.109
  4. (di̱n Fi̱ransa) Jacques-Yves Conrad, Promenade surréaliste sur la colline de Montmartre Archived 2008-09-15 at the Wayback Machine, at the University of Paris III: Sorbonne Nouvelle Center for the Study of Surrealism Archived 2008-03-27 at the Wayback Machine; á̱ ku bwuok ndyo 23 Zwat Nyaai 2008

Ya̱fang[jhyuk | jhyuk a̱tyin ka]