Mala̱m Da̱ndo

Neet di̱ Wikipedia
Mala̱m Da̱ndo
a̱tyubishyi
Sot mbyina̱sam Jhyuk
A̱tuk mbyin1760 Jhyuk
A̱keang mbyinSi̱tet Kebi Jhyuk
A̱tuk kwi1833 Jhyuk
Ta̱mwarlord, a̱tyutyiet Jhyuk
NwapA̱fa̱ta Jhyuk

Mala̱m Muhammadu Bangana á̱ ku ka ngyei Mallam Dendo ku Manko a̱ni, ku yet a̱gba̱ndang a̱yin wa mi̱ nkhang sa̱ncuri 19 na ma̱ a̱byin ka nang á̱ ngyei Naijeriya a̱fwun a̱ni. A̱ ku neet ma̱ a̱keang A̱fa̱taa kya mi̱ Kebi, di̱ fam A̱za-Jenshyung Naijeriya a̱fwun.[1]

Mi̱ sa̱ncuri 19 wu, nang fam A̱ka̱wa̱tyia̱ Sudan hu ku li a̱shai taxwa a̱shai mat swuocet Usuman dan Fodyo, Mala̱m Da̱ndo si̱ kwok a̱ bai a̱byin Nupe ka.[2] Di̱n jen jini ja A̱gwamkpaa̱pyia̱ Gwa̱ndu wu si̱ swuocet A̱nupe ba.[3]

Mala̱m Da̱ndo ku lyen kwai-nfwuo-á̱niet ba̱t ma̱ng jhyi naat mbwuot mami a̱di̱dam. Gogwak nta̱m nggu hu ku beang shai a̱byin Nupe ka ba̱t. Á̱ lyen nggu ma̱ng cat nvak nyian nkyang nfai ma̱ a̱byin Nupe nang á̱ ku nyia̱ ba̱ng si̱ tat kpa̱mkpaan ma̱ng ndyia̱ 200, a̱ si̱ bwuak a̱byin Nupe tyia̱ a̱fai.

Á̱ jhyung Mala̱m Da̱ndo nang a̱tyu a̱ ku cat fang nkwaa̱mbwat Khwikpaa̱pyia̱ a̱ni ma̱ng a̱gba̱ndang a̱kwak a̱son. Mkhang shyicet nggu na, kyiak neet mi̱ myiam nkyang Khwikpaa̱pyia̱ ba̱ng si̱ tat yet a̱tsatsak a̱tyubyia̱lyen ma̱ng a̱kwak a̱son, tyai si̱sak nang gu ku byia̱ cet di̱ fuut naat mbwuot di̱ nkhang Nupe a̱ni.

Ku a̱zafwun, á̱niet ni̱ nyia̱ a̱di̱dam tazwa kyang hu nang Mala̱m Da̱ndo ku nyia̱ a̱ni. A̱ ku yet a̱tsatsak kap nkhang Nupe wa a̱wot a̱ si̱ kin nfuut á̱ghyang á̱niet ba̱ nyia̱ a̱di̱dam a̱wot ba̱ myiam.[4][5][6][7][8][9]

Ya̱fang[jhyuk | jhyuk a̱tyin ka]

  1. salau, mohammed bashir salaumohammed bashir (2011-01-01), "Mallam Dendo", Dictionary of African Biography (in English), Oxford University Press, doi:10.1093/acref/9780195382075.001.0001/acref-9780195382075-e-1248, ISBN 978-0-19-538207-5, retrieved 2023-10-04
  2. "MURYAR AREWA". www.muryararewa.ng. Retrieved 2023-10-04.
  3. "Mallam Dendo Alias Manko: A biography of the Founder of the Bida Emirate in Nupeland (Paperback) | BookPeople". www.bookpeople.com (in English). Retrieved 2023-10-04.
  4. Olubiyo, Kolade (2003-01-01). "The Nupe People of Nigeria". {{cite journal}}: Cite journal requires |journal= (help)
  5. Editor (2022-03-30). "Al'ummar Nufawa da kafuwar Masarautar Nufe a Nijeriya (II)". Manhaja - Blueprint Hausa version (in Hausa). Retrieved 2023-10-04. {{cite web}}: |last= has generic name (help)
  6. "Dangantakar Harshen Hausa Da Nufanci: Nazarin Tasirin Hausa A Kan Harshen Nufanci (4)". Retrieved 2023-10-04.
  7. Reporter, Our (2021-11-10). "Cultural heritage: What you need to know about the Etsu Nupe's palace". Tribune Online (in British English). Retrieved 2023-10-04.
  8. "AFRICA | 101 Last Tribes - Nupe people". www.101lasttribes.com. Retrieved 2023-10-04.
  9. "NYSC Bida>>History of Nupe tribe". web.archive.org. 2011-02-11. Archived from the original on 2011-02-11. Retrieved 2023-10-04.{{cite web}}: CS1 maint: bot: original URL status unknown (link)