Mihai Eminesi̱ku

Neet di̱ Wikipedia
Mihai Eminesi̱ku
a̱tyubishyi
Sot mbyina̱sam Jhyuk
A̱byin mbyinPrincipality of Moldavia, United Principalities of Moldavia and Wallachia, A̱byintyok Romaniya Jhyuk
A̱lyoot da̱ a̱lyem mbyinMihai Eminescu, Михай Эминеску Jhyuk
A̱lyoot mbyinМихай Эмин Jhyuk
A̱lyoot nang á̱ ku tyia̱ ngguMihai Jhyuk
A̱lyoot kyangbwakEminescu Jhyuk
A̱tuk mbyin15 Zwat Jhyiung 1850 Jhyuk
A̱keang mbyinBotoșani Jhyuk
A̱tuk kwi15 Zwat A̱taa 1889 Jhyuk
A̱keang kwiBukha̱ret Jhyuk
A̱vwuoniatBellu Cemetery Jhyuk
A̱tyia̱Gheorghe Eminovici Jhyuk
A̱yangRaluca Eminovic Jhyuk
A̱na̱nyiukHenriette Eminescu, Matei Eminescu Jhyuk
A̱tyunswatno value Jhyuk
A̱sakVeronica Titilimonte Jhyuk
Lilyem a̱ lyen lyiat, lyuut ku tyia̱ bwak ma̱ng a̱nhu a̱niRomaniya, German Jhyuk
A̱lyem lyuutRomaniya Jhyuk
A̱ ku nat fang hu ma̱University of Vienna Jhyuk
A̱vwuonswatBotoșani Jhyuk
Shi labeang ta̱m (tsa)1866 Jhyuk
Notable workLuceafărul Jhyuk
A̱guguutRomanticism Jhyuk
Yet kap nsotRomanian Academy, Junimea, Timpul Jhyuk
Genrepoetry Jhyuk
Depicted byFive hundred lei Jhyuk
Byia̱ za̱kwapeople on banknote Jhyuk
Copyright status as a creatorcopyrights on works have expired Jhyuk

Mihai Eminesi̱ku (Romaniya: Mihai Emeniscu, yei Romaniya: [miˈhaj emiˈnesku] (fa̱k); á̱ byin nggu Mihail Eminovici; 15 Zwat Jhyiung 1850 – 15 Zwat A̱taa 1889) ku yet a̱tyulyuut bubwom Ci̱cat Romani a Romaniya wa neet mi̱ Ma̱li̱daviya, a̱tyulyuut novet, ma̱ng a̱tyukwok-nkhang, nang á̱ ngyei nggu da̱ a̱ka̱nyiung, a̱tyulyuut-bubwom Romaniya nang á̱ lyen nggu á̱ swak a̱wot á̱niet si̱ ma ncat nggu ba̱t. Eminesi̱ku ku yet a̱tsatsak memba Junimea, sot á̱nietlyuut jhyang a̱wot a̱ si̱ ku nnyia̱ ta̱m nang a̱tyujhyuk kyikyo-nkhang nang á̱ ngyei Timpul ("Jen ji") a̱ni, kyikyo-nkhang a̱gwomna̱ti Conservative Party hu (1880–1918).[1] Á̱ ku tsa nshei lyuut-bubwom nggu hu ma̱nang gu ni̱ ngyet ndyia̱ 16 nia ma̱nyin a̱wot a̱ si̱ doot a̱ nat Viyena, A̱ti̱riya di̱ fang nang gu ku nshyia̱ ndyia̱ 19 a̱ni. Titu Maiorescu ku nang A̱ka̱demi Romaniya wu nkwaa̱mbwat a̱tyulyut-bubwom na, na̱ byia̱ nvolyum 46 ma̱ng kpa̱mkpaan ma̱ng ngwat 14,000, nang za̱nang ma̱ a̱tung a̱ghyang nang á̱ ku nyia̱ ma̱ a̱tuk 25 Zwat Jhyiung 1902.[2] Mami nta̱m nggu na nang á̱ lyen ba̱t a̱ni, á̱ mbyia̱ Luceafărul (A̱ta̱ngwat Jenshyung Ka/Lusi̱fa Wu/A̱ta̱ngwat Mam Ka), Odă în metru antic (A̱bwom ma̱ A̱tyong Gbangbang), mbeang Wúsika tswuon (Wúsika/Sa̱taya). Mi̱ bubwom nggu hu, a̱ ku nyia̱ ta̱m ma̱ng metafi̱zik, tashikum ma̱ng pyipyia̱ a̱lyiat nkhang nci̱ri̱ng.

A̱tyia̱ nggu wa ku yet Gheorghe Eminovici, a̱tyuba̱ngtyok a̱ghyang a̱ neet mi̱ Bukovina, kap A̱byintyokshan A̱ti̱riya di̱n jen a̱ja (a̱wot a̱tyia̱-a̱khwop nggu wu ku neet mi̱ Ba̱nat hwa). A̱ ku byia̱k gak hu nwuo Ma̱li̱daviya, a̱ si̱ swan Ipotești, di̱ hyia̱k a̱keang Botoșani. A̱ si̱ nyeang Raluca Iurașcu, a̱ci̱t a̱khwukhwop kyangbwak tyok a̱ghyang. Mami ri̱jisi̱ta Junimea a̱ghyang, Eminesi̱ku ku lyuut a̱tyuk mbyin nggu ka nang 22 Zwat Swak ma̱ng Sweang 1849, a̱wot mi̱ a̱yaadokyumen Cernăuți Gymnasium ba, a̱vwuo ka nang Eminesi̱ku ku fang a̱ni, a̱tuk mbyin nggu si̱ yet 15 Zwat Jhyiung 1850. A̱mgba̱m ma̱ng a̱nia, Titu Maiorescu, ta̱m nggu hu Eminesi̱ku ma̱ng Bubwom Nggu Hu (1889) tyan zop zi̱zop N. D. Giurescu a̱wot ku si̱ san a̱lyiat saai-tak-da̱-a̱tyem nggu hu tazwa a̱tuk ma̱ng a̱keang mbyin Mihai Eminesi̱ku, nang 15 Zwat Jhyiung 1850, mi̱ Botoșani. A̱tuk kani ku neet da̱ a̱ka̱vwuo ma̱ a̱di̱di̱t nia, mami nna á̱ mbyia̱ fail lyuut lyulyuut ghyang tazwa nwuat lyulyoot-khwi neet ma̱ a̱yaagban saai nkwaa̱mbwat nkhang Cod Usi̱peniya Botoșani hu; mami fail huni, a̱tuk mbyin ka yet "15 Zwat Jhyiung 1850" a̱wot a̱tuk nwuat a̱lyoot-khwi ka si̱ yet a̱tuk 21 mi̱ zwat a̱ja. A̱nietkhwop a̱tyulyuut-bubwom wu, Aglae Drogli, si̱ ma nshim a̱cucuk a̱tuk mbyin nggu ka, a̱ si̱ shim nyia̱ a̱vwuombyin ka, kikya yet a̱bakeang Ipotești, Botoșani County.[3]

Shyicet[jhyuk | jhyuk a̱tyin ka]

A̱son ndyia̱[jhyuk | jhyuk a̱tyin ka]

Lui Mihai Eminescu, ghwughwu sang swuan Oscar Han 1932, Constanța

Á̱ ku byin Mihailu (ma̱nang a̱lyoot nggu ku ndi ma̱ a̱yaarekwot ba̱ptisman nggu ba) ku Mihai (vak yei a̱lyoot hu nang á̱ ngyei ma̱ tai a̱ni nang gu shim ndyo) mi̱ Botoșani, Ma̱li̱daviya. A̱ ku tyak kap ntsa da̱won nggu ma̱ a̱ka̱keang Botoșani ma̱ng Ipotești nia, a̱ ma á̱nietmbyin nggu ka. Kyiak neet ma̱ a̱lyia̱ 1858 ba̱ng si̱ tat 1866 a̱ ncong fang hu mi̱ Cernăuți. A̱ tyak tutu 4 nggu hu nang a̱tyu 5 wu mami mmanfang 82, a̱ sii du nat gymnasium a̱ si̱ kin nngaan ndyia̱ a̱feang a̱ja.

Ya̱fang[jhyuk | jhyuk a̱tyin ka]

  1. Mircea Mâciu dr., Nicolae C. Nicolescu, Valeriu Șuteu dr., Mic dicționar enciclopedic, Ed. Stiinţifică şi enciclopedică, București, 1986
  2. Biblioteca Academiei – Program de accesare digitala a manuscriselor Archived 2007-05-21 at the Wayback Machine – Mihai Eminescu
  3. Titu Maiorescu, Eminescu şi poeziile lui (1889) (secţiunea "Notă asupra zilei şi locului naşterii lui Eminescu")