A̱romaniya

A̱romaniya

nwap

Tafa	Eastern Europeans, Romance people
Lyuut IPA	roˈmɨnʲ
Á̱ ku nwuak a̱lyoot	A̱rom
Female form of label	româncă, румынка
Male form of label	român, румын

A̱romaniya ba, (Romaniya: români, á̱ ngyei [roˈmɨnʲ]; a̱khwukhwop a̱lyoot nta A̱vi̱lak) yet nwap ja ji̱ lyiat a̱lyem Roman a̱ghyang ma̱ A̱ka̱wa̱tyia̱, A̱tyin ma̱ng A̱tak-a̱tyin Yurop. Ma̱nang ba̱ byia̱ taada jhyiung a̱wot ba̱ si̱ byia̱ a̱tyia̱-a̱khwop a̱nyiung, a̱wot ba̱ lyiat a̱lyem Romaniya ka a̱ni, ba̱ swan ma̱ ba̱t mi̱ bibyin Romaniya ma̱ng Ma̱li̱dova hwa. Fang á̱niet nang á̱ ku nyia̱ a̱ni ma̱ a̱lyia̱ 2021 mi̱ Romaniya ku shyia̱ nang á̱niet-a̱byin %89.3 bya yei a̱pyia̱ mba ka nwap A̱romaniya a̱ni.

Di̱ wa̱i a̱lyiat sa̱nsut 1989 hu ghyang mi̱ Ma̱li̱dova, á̱ fang a̱lyiak A̱ma̱li̱dova ka nang á̱niet nwap A̱romaniya bya ma̱ a̱byin kani meang. A̱romaniya ba bu si̱ ngyet a̱da̱dei nwap mi̱ bibyin hyia̱k ma̱ a̱di̱di̱t ma̱ A̱ka̱wa̱tyia̱, A̱tak-a̱tyin, ma̱ng A̱tyin Yurop, ma̱ a̱di̱di̱t nshyia̱ mi̱ Honggi̱ri, Sa̱ri̱bya (mbeang A̱ti̱mok ba), ma̱ng Yuki̱ren.

Tyan shi A̱romaniya ba mi̱ swanta hu a̱mgba̱m na vwuon kyiak neet mi̱ milyon 24 ba̱ng si̱ nat 30, di̱n kap mat ka̱nang á̱ si̱ kyiak swang a̱lyiat "A̱romaniya" ji ji̱ fa á̱niet Romaniya ma̱ng Ma̱li̱dova bya a̱ni, á̱niet mba ba̱ swan bibyin nta a̱ni, ma̱ng á̱nietlyiat ba ba̱ yet byin-a̱byin bya ma̱ng lilyem Lilyem Roman A̱tyin á̱ghyang, shi hu na vwuon.

Á̱ghyang á̱nietlyiat lilyem ntung ba a̱ni, bibya yet Aromaniya ba, A̱romaniya-Megi̱leno ba, ma̱ng A̱romaniya-Iti̱riya ba (byin-a̱byin Iti̱riya, Ki̱rowesiya), a̱mgba̱m mba seang ma̱ sa̱nseang koji ma̱ A̱fi̱fap-a̱byin Ba̱li̱kan wu a̱mgba̱m, zang wa á̱ bye kyiak ba̱ yet ku a̱basusot A̱romaniya ku á̱niet vwuon bya a̱ni, a̱wot, bi̱ri̱ng ma̱ng a̱nia, ba̱ yet á̱na̱nyiuk á̱ghyang bya.

Nkhang

A̱tsak ati̱kut: Nkhang Romaniya

Gbangbang

A̱tsak a̱yaati̱kut: Da̱kya and Da̱kya Rom

Ta̱si̱la ji̱ tyai a̱vwuo ka nang á̱ ku lyiat a̱lyem Da̱kya ka a̱ni. A̱vwuo a̱sa̱khwot bula ka ni̱ tyai bibyin Da̱kya hu nang A̱byintyokshan Rom ka ku swuocet a̱ni. A̱vwuo a̱sa̱khwot a̱lyemu ka kikya nnwap Da̱kya na̱ ku swan Ma̱sa̱t a̱ni ma̱ng á̱ghyang ku shyia̱ a̱ni.

Nnwap Getae ma̱ng A̱dakya na ninia ku swan nfam Romaniya ma̱ng Ma̱li̱dova a̱fwun na. A̱gwam Burebista a̱nyan wa ku nyia̱ tyok kyiak neet ma̱ a̱lyia̱ 82/61 A̱K ba̱ng si̱ nat 45/44 A̱K, wa ku yet a̱gwam ntsa a̱ ku ya-a̱ywan di̱ munpyipyia̱ nnwap a̱byintyok Da̱kya, ka̱ byia̱ a̱vwuo ka ka̱ shyia̱ tsi̱tsak a̱ka̱ghyui Da̱nube, Tyiza, ma̱ng Di̱ni̱yeta na. A̱gwam Da̱kebalut a̱nyan wa ku nyia̱ tyok hu kyiak neet ma̱ a̱lyia̱ 87 ba̱ng si̱ nat a̱lyia̱ 106 A̱A̱ wa ku yet a̱gwam ngaan a̱byintyok Da̱kya wu a̱zaghyi swuocet nka hu mbwak A̱byintyokshan Rom ka ma̱ a̱lyia̱ 106, lilyim zwáng sweang tsi̱tsak á̱nietnzwang Da̱kebalut ma̱ng á̱si̱ Ti̱rajan ba. Mi̱ di̱n jen ji̱ ku bai a̱zaghyi zwáng sweang ji, Da̱kebalut si̱ swuocet nwuo Rom ghyang di̱n jen tyok Domitian ji tsi̱tsak a̱lyia̱ 86 ma̱ng 88 A̱A̱.