A̱tyap

Maba̱ta̱do

Fantswam

Gworog

Sholyia̱

Takad

Tyeca̱rak

Tyuku

Á̱ lyuut ati̱kut wuni di̱n Tyap Maba̱ta̱do ja (Maba̱ta̱do)

A̱tyap

nwap

A̱byin	Naijeriya
Shyia̱ di̱ fam tyok a̱byin	Si̱tet Ka̱duna

A̱tyap ba (ku A̱tyab; a̱tyonyiung: A̱tyotyap; lyulyoot nta Jhyo: Batyap, Niragu: Kabaza, Kpat: Kataf, Katab; Shong: Atyap people) yet nwap ja ji̱ shyia̱ di̱ fam Sot A̱gwomna̱ti Mali Zangon Kataf, Watyap ma̱ng Jemaa a̱ni ma̱ a̱tak Si̱tet Ka̱duna, Naijeriya. Ba̱ lyiat ma̱ng a̱lyem Tyap kya, a̱nyiung di̱ lilyem A̱tyia̱ka̱u Pi̱lato hu.

A̱ni̱nan

Fi̱ng nggwoneam ghyang mi̱ kyang a̱gwai A̱tyap hu

A̱fai a̱ghyang mi̱ kyang a̱gwai A̱tyap hu

Sheda nkhang ma̱ng si̱ nkyang

A̱di̱di̱t A̱tyap wu shyia̱ di̱ swat mi̱ fam Taada Nok hu hwa, ma̱ a̱niak fam a̱za A̱ghyui Ka̱duna wu, nang á̱ lyen ma̱ng a̱lyiat nghwughwu terakota na a̱ni.

A̱pyia̱, Taada Nok, terakota, Honolulu Museum of Arts

Á̱ ku ta̱taat tityan byii̱k a̱dyundyung tswam ma̱ a̱byin A̱tyap ka. Á̱ shyia̱ si̱ jini ma̱ a̱di̱di̱t di̱ fam Gan hwa ma̱ng a̱ka̱vwuonswat na̱ shyia̱ da̱ a̱beam. Nkyang na̱ bwat a̱ja a̱ni ni̱nia yet: a̱yaasi̱lag, a̱yaatwiya ma̱ng a̱ka̱sha̱ndong byii̱k ntswam. Di̱ tityang sweang mami A̱yit Mapama da̱ khwong cen Sancinyiriyan ma̱ng si̱ Cen Fwuam ma̱ A̱ta̱bat A̱ta̱nyeang, a̱yaasi̱lag ma̱ng a̱yaatwiya ba̱ bwat ma̱ a̱ja a̱ni ku shyia̱ á̱kpa di̱ mkpa̱m nia. Sa nkhang jini si̱ ki njhyem ma̱ng nkuu na̱ sang a̱tsuung na̱ shyia̱ ma̱ a̱ja ma̱ng wa a̱fan hu mi̱ Bakungkung A̱fang (9°55'N, 8°10'E) ma̱ng Tsok Fwuam (9°51'N, 8°22'E) mi̱ Gan ma̱ng A̱ta̱bat A̱ta̱nyeang, ma̱ ca̱caat. Zop jhyiung ja si̱ mun tyai a̱bubwong lung á̱kpa̱u nfang fwu ntswam ma̱ a̱di̱di̱t (9°58.5'N, 8°17, 85'E). Zóp ji̱ khwi a̱ni si̱ tyai nyia̱ á̱ bu nta̱taat a̱bubwong á̱ghyang nang á̱si̱ bania̱u, si̱ ku fa nyia̱ dung a̱bun ntswam ku naat a̱ mbwuot ba̱t di̱ fam a̱hwa.

A̱bansusot ma̱ng kwaí

A̱tsak ati̱kut: A̱bansusot A̱tyap ma̱ng kwaí

Kwai-nfwuo-á̱niet

A̱tsak ati̱kut: A̱byintyok A̱tyap

Lilyim nang á̱ mkpaat A̱byintyok A̱tyap ka ma̱ a̱lyia̱ 1995 a̱ni, A̱tyap ba si̱ shyia̱ á̱gwam a̱tat ba̱ ku nyia̱ tyok tazwa mba, nang á̱ ngyei A̱gwatyap a̱ni, a̱wot magwam ka si̱ shyia̱ A̱tak Njei mi̱ Sot A̱gwomna̱ti Mali Zangon Katab ma̱ a̱tak Si̱tet Ka̱duna, Naijeriya. A̱gwam a̱fwun wu, A̱tyushi, A̱gwam Dominic Gambo Yahaya (KSM), Agwatyap III, yet A̱gwam Shi A̱son wa mi̱ si̱tet ji.

A̱ca̱cet á̱niet

• Ba̱la A̱ci (a̱tyokhwu): A̱tyulyen nkhang Naijeriya, a̱tyutyiet, ma̱ng a̱tyulyuut.
• Sen. Isaiah Balat (a̱tyokhwu): Minista Nta̱m ma̱ng A̱ka̱sa Naijeriya (1999–2000); Seneto a̱ yong a̱kwonu Distrik Senet Ka̱duna ma̱ A̱tak (2003–2007); a̱ ku bu yet a̱tyubwuang, a̱nyan wa ku kpaat Gora Oil and Gas a̱ni.
• Lt. Col. Musa Bityong (a̱tyokhwu), Ofisa A̱khwot A̱kwop A̱byin Naijeriya.
• Sunday Marshall Katung (Barr.): Memba Mali Á̱ghyi Naijeriya di̱n jen gbangbang a̱ ku yong a̱kwonu famkhai mundundung Jaba/Zangon-Kataf, a̱wot a̱ si̱ bu yet a̱kpa̱ndang cung a̱tyucat gwomna People's Democratic Party mi̱ khaí a̱lyia̱ 2019 Si̱tet Ka̱duna, Naijeriya.
• Toure Ka̱za-Toure (a̱tyokhwu), A̱tyulyen nkhang Naijeriya, a̱tyubyia̱lyen, a̱tyucat muná̱pyia̱ á̱niet Afrika a̱ni
• Marok Ga̱ndu, a̱tyu nkhang gbangbang di̱ fam Jenshyung Afrika.
• Sen. Danjuma Laah: Seneto a̱ shyia̱ di̱ yong a̱kwonu Distrik Senet Ka̱duna ma̱ A̱tak (2015-mam a̱fwun); a̱ bu si̱ ngyet a̱tyubwuang wa di̱ fam ba̱ng á̱niet.
• Maj. Gen. Zamani Lekwot (Rtd.), MNI: Gwomna a̱khwot a̱kwop a̱si̱ Rivas, Naijeriya (1975–1978); A̱gba̱ndang Á̱ghyi/Komishyona Naijeriya mi̱ A̱yaari̱pobi̱lik Senegal, Ma̱uri̱taniya, Kabo Verde ma̱ng Ga̱mbiya.
• Kyuka Lilymjok (Prof.): A̱tyulyuut Naijeriya, a̱tyubwoidi̱dam, ma̱ng professor of Law.
• AVM Ishaya Shekari (Rtd.): Gwomna A̱khwot a̱kwop Si̱tet Ka̱na̱u (1978–1979), Naijeriya; a̱ bu si̱ ngyet a̱gba̱ndang a̱tyubwuang wa.
• Engr. Andrew Laah Yakubu (Rtd.): Dairekto Tyong Sot Nigerian National Petroleum Corporation, NNPC (2012–2014).

Bu nwuan

• Jhyá̱ 1992 Zangon Kataf
• Bwuok A̱fan
• Song A̱yet A̱tyap
• A̱tak Ka̱duna

Fang a̱pyia̱

• Kazah-Toure, Toure (2012). Citizenship and Indigeneity Conflicts in Nigeria. [Identity Conflicts: Belonging and Exclusion in Zangon Katab]. Citizenship Rights Africa. Pp. 88-121.